🛕 मंदिर नागर –15 🛕

🛕 मंदिराचे वास्तुविश्लेषण

🔸 १. जगतिलक्षणाध्याय (Plinth/Platform)
मंदिराचा जगत (प्लिंथ) पायऱ्यांसह अनेक स्तरांमध्ये रचलेला आहे. प्रत्येक स्तरावर कमलपत्र व गजथरांचे कोरीव नक्षीकाम आहे. हा मजबूत आणि सडसडीत असून, उंचवट्यावर रचलेला आहे.

🔸 २. पिठलक्षणाध्याय (Base/Adhisthana)
अधिष्ठानावर गजथर, सिंहथर, पद्मथर व कोरीव पुष्पमालांसारखे घटक स्पष्ट दिसतात. यामुळे मंदिराचा आधारभाग देखणा वाटतो.

🔸 ३. शिखरलक्षणाध्याय (Superstructure/Shikhara)
शिखर नागरशैलीचे असून पंचशिखर रूप दिसते. मुख्य गाभाऱ्याच्या शिखराला उंच, उत्तुंग आकार असून लघुशिखरे चारही दिशांना सुबक पद्धतीने बसवली आहेत. शिखरावर देवमूर्ती व गवाक्षांचे शिल्पकाम केलेले आहे.

🔸 ४. ध्वजलक्षणाध्याय (Flag and Kalash)
शिखरावर कलश व सुवर्णध्वजदंड आहे, त्यावर भगवा ध्वज फडफडतोय. हा विजय, सात्त्विकता आणि शौर्याचे प्रतीक आहे.

🔸 ५. द्वारलक्षणाध्याय (Doorway)
मुख्य प्रवेशद्वार पायऱ्यांवरून गाभाऱ्याकडे नेणारे आहे. द्वारपट्टीवर व द्वारपाल मूर्तीवर कोरीव नक्षीकाम आणि पुराणकथांचे चित्रण आहे.

🔸 ६. कोलिकालक्षणाध्याय (Pillars)
मुखमंडपाचे स्तंभ सुबक बेलबुट्यांनी अलंकृत असून, त्यांचे शिरोभाग फुलपात्रांसारखे कोरलेले आहेत. स्तंभांमध्ये आठ व बाराकोनी गुळगुळीत रचना आहे.

🔸 ७. मंडपलक्षणाध्याय (Hall/Mandapa)
मुखमंडप सुबक पद्धतीने खुला ठेवला असून, त्यात गजसिंह व अर्धदेवता शिल्पांनी सजावट आहे. मंडपाचा छत भाग तरल नक्षीकामांनी व आकर्षक रचनेने युक्त आहे.

🔸 ८. करोटकलक्षणाध्याय (Ceiling/Carvings)
गाभाऱ्याचे व मंडपाचे छत लक्षवेधक नक्षीकलेने व पुष्पमंडल पद्धतीने कोरलेले आहे.

🔸 ९. कोणत्या देवतेसाठी उपयुक्त?
हे मंदिर विशेषतः शक्ती, दुर्गा किंवा शिवमंदिर म्हणून अतिशय समर्पक वाटते. कोरीव शिल्पकलेतून युद्ध, शक्ती व सौंदर्याचे दर्शन घडते.