🛕 मंदिर नागर –5 🛕

🛕 मंदिराचे वास्तुविश्लेषण

🔸 १. जगतिलक्षणाध्याय (Plinth)
मंदिर उंच जगतीवर आहे. जगतीवर कोरीव शिल्पे व पट्ट्या कोरलेल्या असून, पायऱ्या साध्या व विस्तृत आहेत. त्यामुळे मंदिर अधिक भव्य दिसते.

🔸 २. पिठलक्षणाध्याय (Base of Columns)
स्तंभांचे तळ बारीक, उठावदार पट्ट्यांनी व वेगवेगळ्या कोरीव नक्षीकामांनी सजलेले आहेत.

🔸 ३. शिखरलक्षणाध्याय (Shikhara)
शिखर तीन प्रमुख शिखरांनी युक्त असून मुख्य शिखर मोठे व दोन्ही बाजूंना लहान शिखरे आहेत. शिखरांवर कोरीव पट्ट्या व उग्रशिखर आकार दिलेला आहे.

🔸 ४. ध्वजलक्षणाध्याय (Finial)
मूळ शिखरावर पारंपरिक मणिकम व ध्वजस्तंभ ठेवण्यासाठी जागा दिसते.

🔸 ५. द्वारलक्षणाध्याय (Doorway)
प्रवेशद्वारावर साधी कमान, स्तंभ व बाजूंना कोरलेले दिव्यपाल व शिल्पांची मांडणी.

🔸 ६. कोलिकालक्षणाध्याय (Corner details)
कोपऱ्यांना उंच, लहान शिखरे व उभे पट्टे देऊन सौंदर्य वाढवलेले आहे.

🔸 ७. मंडपलक्षणाध्याय (Mandapa)
मुख्य मंडपामध्ये उभ्या स्तंभांवर आधारलेला मोकळा भाग आहे, जे मंदिराला गती व गूढता देते.

🔸 ८. करोटकलक्षणाध्याय (Capstone)
शिखराच्या टोकाला मणिकमासारखे साधे करोटक आहे, जे शिखराची उंची अधोरेखित करते.

🔸 ९. कोणत्या देवतेसाठी योग्य?
ही रचना शिव, विष्णू वा जैन तीर्थंकर यांसारख्या प्रमुख व ग्रामीण पातळीवर पूजल्या जाणाऱ्या देवतांसाठी योग्य आहे. मंदिराची भव्यता व कोरीव शिल्पांची योजना उच्च कोटीच्या ग्रामदेवतांसाठी अधिक साजेशी आहे.