🛕 मंदिर डिझाइन –9 🛕

🛕 मंदिराचे वास्तुविश्लेषण (नेवासा दगडातील, एकशिखर रचना)

🔸1. शिखर (शिखरलक्षणाध्याय):

·      या मंदिरावर एकच उंच व सममित, कलात्मक एकशिखर आहे.

·      हे शिखर नगर शैलीत बांधलेले असून त्यात पायऱ्यांसारखे टप्पे व प्रत्येक टप्प्यावर सूक्ष्म रथिका (turrets) कोरलेल्या दिसतात.

·      शिखराच्या शीर्षभागी उठावदार कळस व वेलबुट्टीत घडवलेली आकृती शक्तिरूपतेचे प्रतीक आहे.

🔸2. गर्भगृह (गर्भगृह व पिठलक्षणाध्याय):

·      गर्भगृहाचा प्रवेशद्वार उठावदार व नक्षीकामयुक्त आहे.

·      दोन्ही बाजूंना उभे असलेले स्तंभ मंदिराला गूढतेची व स्थिरतेची अनुभूती देतात.

·      गर्भगृहात मध्यभागी पिठ्ठ्यावर (pedestal) प्रमुख देवतेची प्रतिमा विराजमान असते, जी भव्यतेसह सौम्यतेचे दर्शन घडवते.

🔸3. द्वार व स्तंभ रचना (द्वारलक्षणाध्याय):

·      प्रवेशद्वारावरील कमानीवर अर्धवृत्ताकृती नक्षीकाम, वेलबुट्टी व मूर्तिशिल्प कोरलेले आहे.

·      स्तंभांवर बेलबुट्ट्या, पुष्पवेल्या, पट्टे व पारंपरिक आकृत्या सूक्ष्मतेने कोरलेल्या आहेत.

·      प्रत्येक स्तंभ भक्कम व नाजूक नक्षीकलेचा सुंदर नमुना आहे.

🔸4. पायऱ्या व जगती (जगतिलक्षणाध्याय):

·      मंदिर एका उंच जगती (plinth) वर उभारलेले आहे.

·      समोरून जाणाऱ्या पायऱ्या सममित व उठावदार असून मंदिराच्या भव्यतेला पूरक वाटतात.

·      जगती व पायऱ्यांची रचना मंदिराला स्थिरता व गूढता देते.

🔸 ५. दगडाची शैली (दगडाचे लक्षण):

·      हे मंदिर काळसर-राखाडी नेवासा दगडात कोरलेले आहे.

·      नेवासा दगडावर सूक्ष्म नक्षीकाम सहज करता येते आणि त्याची टिकावू क्षमता मंदिराला दीर्घायुष्य देणारी आहे.

🔸 ६. स्थापत्यसौंदर्य व छायांकन:

·      मंदिराच्या पार्श्वभूमीला हिरवी झाडी व निसर्गसंपन्न परिसर आहे.

·      हे वातावरण मंदिराच्या पवित्रतेला अधोरेखित करते, जे शक्तिपीठासाठी योग्य भासते.